Daarom vieren we World Wetlands Day!
“Met een klein bootje een wetland ontdekken is een magische ervaring”, mijmert Starling-gids Wouter Faveyts. Geen natuurliefhebber die hem zal tegenspreken. Deze ietwat mystieke gebieden tussen land en water zijn onmisbaar voor talloze dieren. In de eerste plaats voor watervogels. Die overwinteren in wetlands of rusten er uit tijdens de trek naar het zuiden. Wetlands zijn ook natuurlijke buffers die ons beschermen tegen de grillen van het klimaat. Toch verdwijnen ze gestaag. Ze worden drooggelegd of gedegradeerd tot stortplaats voor afval. Sinds 1900 ging meer dan 64% van de wetlands in de wereld verloren. Om dit te stoppen werd al op 2 februari 1971 de Conventie van Ramsar getekend, in Iran. De ‘Overeenkomst inzake watergebieden van internationale betekenis, in het bijzonder als verblijfplaats voor watervogels’ verplicht overheden om wetlands duurzaam te beheren. En dat vieren we vandaag, op World Wetlands Day.
Wie schreef dit artikel?
Wetlandland
Nee, de titel hierboven is geen tikfout. We hebben het over Nederland, het land van de wetlands. Op wereldschaal zijn deze water-noch-land-gebieden best wel zeldzaam, maar onze noorderburen tellen er uitzonderlijk veel. Met de Waddenzee en de delta van de Oosterschelde op kop. STARLING neemt je in beide streken op sleeptouw.
In het noorden van Nederland, grenzend aan de Waddenzee, ligt een bijzonder natuurgebied: Nationaal Park Lauwersmeer. Dat meer was vroeger een zee, zoet en zout water stroomden er in elkaar over. Nadat er in 1969 een dam kwam, ontstond er op de vroegere zeebodem een prachtig nieuw landschap. Vandaag is het wetland een vogelparadijs: een ongeëvenaarde magneet voor steltlopers waar je op het juiste moment van de dag groepen van duizenden vogels van dichtbij kan bestuderen.
Ook dichter bij huis kan je je wetlandhartje ophalen: Zeeland, de meest westelijke provincie van Nederland, bestaat uit een gigantische rivierdelta. Een indrukwekkend aantal vogelsoorten is er thuis én de Oosterscheldedelta is een belangrijke rustplaats voor trekvogels op hun weg naar het zuiden. Elk seizoen heeft er zijn troeven, maar de winter spant de kroon. Dan komen ganzen, eenden en steltlopers massaal overwinteren in deze wetlands. Maar ook zeldzame vogels als de brilzee-eend, de zwartkopgors en de zanggors kwamen wij er de voorbije winters tegen.
Oost-Europa, oer-Europa
Starling-gids Johannes Jansen beleefde in Roemenië een kippenvelmoment toen hij met een klein bootje de Donaudelta in peddelde en een klein waterhoen hem plots, ongestoord, over de waterplanten wandelend tegemoet kwam.
De wetlands van Oost-Europa, qua natuur het meest diverse en vaak ongerepte deel van Europa, zitten vol met zulke verrassingen. Zelfs doorgewinterde natuurreizigers staan er geregeld met hun mond vol tanden.
Estland bezit nog erg veel intacte natuur. Het land is voor de helft bedekt met bos en is een van de minst bevolkte van Europa. In alle rust verken je er de veengebieden, uitgestrekte moerassen en prachtige kusten.
Overbekend is natuurlijk de Donaudelta, die in Roemenië uitmondt in de Zwarte Zee. Dit uitgestrekte wetland is een eindeloos netwerk van moerassen, broekbosjes, kanalen en rietkragen waar reigers, ibissen, karekieten, aalscholvers, pelikanen en kiekendieven elkaar verdringen voor je lens.
Maar ook in Wit-Rusland beleef je wetlands op hun best: in een klein bootje dobber je er op en rond de prachtig meanderende Berezina. Bevers en bastaardarenden bevolken de nevengeulen, ontoegankelijke moerassen en oeverwallen met eeuwenoude eiken.
Een vliegende panda uit Kamtsjatka
Starlings meest spectaculaire wetlandverhaal is er eentje van oprichter David ‘Billy’ Herman zelf. Als gepassioneerd bioloog zag hij aan de Russische oostkust een jongensdroom in vervulling gaan. Op het mysterieuze schiereiland Kamtsjatka ontdekte hij in 2016 een tot dan onbekend broedgebied van de zeldzame lepelbekstrandloper. Biologen noemen deze fraaie watervogel met lepelvormige bek ‘de panda onder de vogels’, omdat hij net als de Chinese reuzenpanda een symboolsoort is en ernstig met uitsterven bedreigd. Naar schatting leven er wereldwijd nog maar 120 tot tweehonderd broedparen van de vogel in het wild. De ontdekking van dit broedgebied vergroot de kans dat het unieke dier zal blijven voortbestaan.
Billy kwam met deze ontdekking onder andere op de Oost-Vlaamse televisie. Weinigen gingen je voor, maar wie weet spot jij op je volgende STARLING-reis ook een lepelbekstrandloper in prachtig, fel ros zomerkleed. In hetzelfde vulkanische decor, met verlaten fjorden en riviermondingen vol leven sta je als reiziger bovendien oog in oog met bruine beren, zeehonden, grijze walvissen, beluga’s en erg bijzondere vogelsoorten. Niet voor niets zijn deze wetlands door Unesco als erfgoed beschermd.
