Vijf fascinerende feiten over vleermuizen
Met meer dan duizend soorten vormen de vleermuizen een van de grootste groepen onder de zoogdieren. Je vindt ze in ontelbaar veel variaties: van kleiner dan een hommel tot de vliegende vos met zijn spanwijdte van anderhalve meter. Hun menu is al even divers. Vele eten insecten, andere houden van nectar, sommige verkiezen zelfs bloed. Weinig mensen noemen de ‘gevleugelde muis’ hun lievelingsdier, maar dat is volkomen onterecht. Op de internationale Bat Appreciation Day vertellen we je graag waarom in vijf feiten.
wie schreef dit artikel?
1. Geen idee waar ze vandaan komen
Vandaag zijn vleermuizen alomtegenwoordig, maar hun vroege evolutionaire geschiedenis is zo goed als onbekend. Het oudste bekende fossiel is 51 miljoen jaar oud, maar helpt ons geen stap vooruit om te achterhalen hoe het unieke vleermuizenlichaam over de eeuwen heen evolueerde. Het lijkt namelijk sterk op het dier zoals we het kennen.
Omdat hun skeletten zo klein en licht zijn, blijven vleermuisresten trouwens maar zelden bewaard. Recent werden in ons eigen land toch fossielen van 33 miljoen jaar oud gevonden, waaronder een nieuwe soort: de Myotis belgicus.
2. Ze leven superlang
Over het algemeen leven kleine dieren korter dan grotere, maar de vleermuis is een uitzondering. In verhouding tot hun afmetingen leven deze beestjes erg lang. De piepkleine brandts vleermuis is de oudste die ooit ontdekt werd. Het beestje weegt maximaal tien gram, maar kan tot 41 jaar oud worden. Wetenschappers konden nog niet doorgronden hoe dit mogelijk is, maar onderzoek wijst in de richting van een gen dat uniek is vergeleken met andere zoogdieren.
3. Ze hebben een straf immuunsysteem
Vleermuizen staan bekend als ziekteverspreiders, maar zelf worden ze zelden tot nooit ziek. Onderzoekers dienden hen moleculen toe die bij zoogdieren doorgaans een reactie van het immuunsysteem uitlokken, zoals koorts en een stijging van het aantal witte bloedcellen. Bij de vleermuizen gebeurde er niets. Waarom? Dat blijft voorlopig een mysterie.
4. Ze zijn de natuurlijkste insecticide
Veel vleermuizensoorten zijn insecteneters. Boeren zouden hen maar wat graag inschakelen om insectenplagen te bestrijden, want die kosten hen bakken geld. Een onderzoek op maïsvelden toonde aan dat velden waar vleermuizen hun ding konden doen veel minder schade door insecten opliepen. Ook werd de maïs duidelijk minder aangetast door schimmels gelinkt aan de aanwezigheid van insecten.
5. Ze kunnen je hulp gebruiken
Van oktober tot april houden ze een winterslaap en zie je ze nauwelijks. Op zomeravonden kan je ze gemakkelijk opmerken. Denk aan de baardvleermuis, franjestaart, gewone dwergvleermuis, ingekorven vleermuis, laatvlieger, rosse vleermuis, etc. In heel België vind je 21 soorten vleermuizen. Dertien daarvan zijn met uitsterven bedreigd, door onder andere insecticidegebruik, een oprukkende schimmelziekte en verdwijnende verblijfplaatsen.
Wist je dat het daarom bij wet verboden is om vleermuizen te vangen, te doden of hun verblijfplaats te vernietigen? Helaas volstaat dat niet om hun populatie op peil te houden. We kunnen hen met z’n allen helpen om hun aantal weer op te krikken. Tips hiervoor vind je bij Natuurpunt.
Starling-reisgids en natuurfotograaf Pieter-Jan D’Hondt noemt de vleermuis zijn favoriete dier om te fotograferen. En ook wel het meest uitdagende: “Vleermuizen fotograferen, in de vlucht of in winterslaap, vraagt zowel biologische, artistieke als zeer veel technische kennis. En die combinatie maakt het juist leuk.”
Leestip: we baseren ons voor deze blogpost op dit boeiende Forbes-artikel van paleontologe en wetenschapsjournaliste Shaena Montanari.