Natuurreis Spanje: 3 op 3 op 3!

Pardellynx, een taaie klant.

De trip ging van start met de zoektocht naar pardellynx. Nog steeds een van de zeldzaamste katachtige ter wereld. Door een terugval van de konijnen (hun belangrijkste voedselbron), zijn de Iberische lynxen dit jaar lastig geworden om waar te nemen. Minder voedsel betekent minder jongen en daardoor minder zwervende exemplaren. Ook STARLING heeft dit, net zoals bijna alle anderen die hun kans dit jaar waagden, duidelijk mogen ondervinden. Toch is er nog altijd een kans om deze tot de verbeelding sprekende kat te treffen, zo blijkt.

Op weg naar het zuiden werd een korte tussenstop gemaakt in Embalse de San Juan. Hier scoorden we witkopeenden voor de hut, duizenden flamingo’s en in de onmiddellijke omgeving tientallen baltsende lachsterns, vorkstaartplevieren vlakbij de auto en onverwacht een schitterend groepje witbuikzandhoenen die dichter landden dan we hadden durven dromen. Meteen een super start en ‘wow-gevoel’ voor iedereen. Dit was Spanje op en top, een mooie kennismaking met het rijke platteland.

Na een rit door de olijfboomgaarden kwamen we aan in Andujar. Het avondmaal stond klaar voor ons en werd gevolgd door een uitkijksessie. De eerste blauwe eksters kleurden onze avond maar helaas geen spoor van pardellynx. De volgende twee dagen werden zowel ’s morgens vroeg als ’s avonds laat pogingen gedaan om de lynx te zien. De klus bleek zoals gedacht niet makkelijk te zijn. Gelukkig kwamen geregeld Spaanse keizerarenden, monniksgieren, roodstuitzwaluwen, kleine zwartkoppen, Provençaalse grasmussen, Europese kanaries, moeflons, edelherten, slangenarend, dwergarend, everzwijnen, bijeneter, rode patrijzen en damherten opdagen om ons te animeren. Ook werd er aandacht besteed aan flora en andere fauna. Wat dacht je van kuifhyacinten, kuiflavendel, verschillende soorten Cystus, Spaans klein tijmblauwtje en talrijke andere vlindersoorten.

Overdag werden de uitkijksessies afgewisseld met excursies waar we de soortenlijst konden aanvullen met de zwarte ooievaar, een koekoek verdoken in het struikgewas, een kuifkoekoek die de show kwam stelen, steenarend, boomvalk, zuidelijke klapekster, hop, roodkopklauwier die bijna aan te raken was, vale gierzwaluw perfect in vergelijking naast gierzwaluw, Alpenkraai, zingende blauwe rotslijster en een zingend mannetje wielewaal, open en bloot in zit. Tijdens een van de dagexcursies vonden we in een tunneltje zelfs watervleermuizen, vale vleermuizen, baardvleermuizen en dwergvleermuizen spec.

’s Nachts werden we dan weer overstelpt met schitterende waarnemingen van de zuidelijke boomkikker (zowel auditief als visueel), veenmol, Moorse nachtzwaluw, een eikelmuis over de weg die vervolgens in de auto zat te turen en een duidelijk zichtbare dwergooruil.

En de pardellynx dan?! Het duurde tot de laatste avond voor we een glimp van het dier konden opvangen. Eerst vlakbij de weg en later dieper in de vallei, wandelend over een brandgang. Door het tumult en de invallende duisternis kon niet iedereen het dier waarnemen en was het te kort om heel goed te zijn. Gelukkig konden de volgende waarnemingen op de reis dit ruimschoots compenseren.

Extremadura, relaxen in een adembenemende setting

Na het eerste hoofdstuk volgt traditioneel een meer gezapig deel van de reis: Extremadura, een gigantisch gebied. Door een goeie reisroute in te plannen en de juiste stops op de juiste momenten in te bouwen, kun je op heel korte tijd zowat alle specialiteiten waarnemen.

De eerste overnachting van de driedaagse door Extremadura was gepland in de Castuera. Dit weinig zeggende dorpje ligt te midden van de uitgestrekte steppes aan de rand van een rotsrichel die boven het landschap uit prijkt. Hét habitat voor talrijke specialiteiten. Kort na onze aankomst vonden we al vrij snel de eerste blauwe rotslijsters voor het gebied. De hoop op beter was groot. Een bruine kiekendief zoefde langs. Plots zagen we een flits bovenop de rots zitten. Zou het? Na even zoeken vonden we een schitterend koppeltje zwarte tapuit die het beste van zichzelf gaven. Missie geslaagd.

Niet veel later bevonden we ons temidden de weidse vlakte. Kalanderleeuweriken zongen om onze oren en grauwe gorzen waren talrijk. Een prachtige Spaanse iris is meer dan het vermelden waard. Op een gigantische afstand zagen we enkele kleine trappen, die we gelukkig nog veel dichter zouden zien. Een koppeltje griel vlakbij was al heel wat meer richting STARLING-kwaliteit dankzij het schitterende werk van de nieuwe SWAROVSKI ATX. Bij het vallen van de avond werd de activiteit van vogels alleen maar groter tot een climax van honderden zandhoenen aan de horizon met enkele tientallen witbuikzandhoenen vlakbij. Steenuilen waren talrijk aanwezig en zaten op zowat elke rotsblok in het landschap. Bulvleermuizen luidden de nacht in met hun schelle getik.

De volgende ochtend bevonden we ons bij het krieken van de dag al midden op de steppes. De heerlijke geuren van toen zijn onbeschrijfelijk, zo ook het uitgestrekte landschap vol met steppevogels. Toch doen we een poging. Twee kuifkoekoeken zaten bij aankomst samen met de eerste westelijke blonde tapuit op de draad van een extensief en onbemest grasveld, een mannetje kleine trap liet zich schitterend bewonderen, flocks zwartbuik- en witbuikzandhoenen vlogen ons om de oren, de eerste grote trappen werden sluipend gevonden aan de horizon, verschillende grauwe kiekendieven joegen over de vlakte, zuidelijke klapeksters zaten her en der, kleine torenvalken hingen in groep te bidden, grielen, drie vorkstaartplevieren en een gezonde mix van zingende kuifleeuwerik, kalanderleeuwerik, kortteenleeuwerik en grauwe gors. ZA-LIG.

Doordat de zon begon te schijnen en de warmtetrillingen toenamen, besloten we richting het noorden te rijden. Op weg zagen we graszangers, tientallen vale gieren, enkele monniksgieren, grauwe kiekendieven, slangenarend en ooievaars. Tijdens een productieve stop onderweg vonden we onze eerste mooie zingende theklaleeuwerik in zijn typische rotsachtige habitat samen met putters en Europese kanaries.

Ter hoogte van Merida werd halt gehouden voor havikarenden. Met succes. Niet veel later zeilde een koppel vlakbij over, kicken voor iedereen. De honderden Alpengierzwaluwen, rotszwaluwen, roodstuitzwaluw, enkele lachsterns en de tamme Algerijnse zandloper maakten het plaatje compleet. In Cacères maakten we een tussenstop voor een ontspannend terrasje met bijhorende gierzwaluwen en ettelijke kleine torenvalken als entertainment.

De gierenrots van Montfraguë

Ondertussen begon de zon te zakken en was het warme moment van de dag voorbij. Perfect dus voor het allerlaatste deel van de rit richting Montfraguë National Park. Het landschap veranderde langzaamaan richting ‘dehesa‘ (landschap van kurkeiken en steeneiken). Waar er meer structuur te vinden was, vonden we de briljant gekleurde scharrelaars. Kon het nog gekker? Niet veel later stonden we temidden de tientallen bijeneters, honderden Spaanse mussen en enkele aasgieren. Een koppel Alpenkraaien gaf een mooie fly by.

De zon begon te zakken en kronkelend door de ‘dehesa‘ baanden we ons een weg naar de voet van het nationaal park. Niet veel later bevonden we ons in the middle of nowhere. Een ultieme oase van rust. We werden hartelijk verwelkomd  door onze gastvrouw in haar luxueuze en rustieke hacienda. De uitgelezen uitvalsbasis voor de volgende twee dagen. Met een heerlijke aperitief en een fenomenaal uitzicht voor ons, de zingende zwarte spreeuwen op het dak, zagen we allemaal dat het goed was, heel goed.

De volgende ochtend waren we terug vroeg op pad. Dan ben je immers heel productief. De gierenrots lag er wat verlaten bij, geen enkele ornitholoog op post behalve wij. Een droomscenario. Een blauwe rotslijster en Europese kanarie zaten vlak voor ons te zingen. Een slechtvalk waagde zich tussen de opstijgende vale- en monniksgieren en een zwarte ooievaar zat veilig op nest. Heerlijk om zo de ochtend te starten.

Wat verder in het park zochten we naar zangvogels. Honderden zwaluwen, voornamelijk de huiszwaluw, de rotszwaluw, de roodstuitzwaluw en ook Alpengierzwaluwen, zaten te foerageren aan de stuw. Niet veel later stonden we allemaal te kijken naar een baardgrasmus die het beste van zichzelf gaf. Ook de kleine zwartkop en de Provençaalse grasmus lieten zich terug mooi bekijken. Op zoek langs de oevers van de Taag vonden we een eind verderop een Iberische beekschildpad en de meest bezochte Spaanse keizerarend ter wereld was present in de buurt van zijn nest.

We verlieten de kloof van het nationaal park aan de noordzijde en ruilden deze terug om voor de dehesa’s en moerassen. Links en rechts zagen we een roodkopklauwier en een hop. Doelsoort nummer één was echter de grijze wouw. Bijna onmiddellijk bij aankomst op de juiste plek zagen we een kleine, bleke, verdachte roofvogel vliegen. Zou het? YES. Een jonge grijze wouw kwam een showtje opvoeren en zette zich vlakbij rustig op uitkijk. De vogel werd kort erop zelfs vergezeld door een oudervogel, topervaring. Ondertussen was het muisstil geworden en zweefde een slangenarend met prooi vlak boven onze hoofden. Een zuidelijke klapekster zat te alarmeren omdat zijn jongen net waren uitgevlogen.

Bij aankomst aan het moeras hadden we nog een verrassing in petto en vloog een purperkoet op. Helaas was deze te snel verdwenen in het riet. Ons geduld werd andermaal op de proef gesteld. Een bandgrondlibel, een lange oeverlibel en een zuidelijke keizerlibel waren ondertussen mooi meegenomen. Plots vloog een woudaapje van voor onze voeten op, gevolgd door een mooi mannetje die voor zijn voedselvlucht langs kwam gevlogen. Purperreigers vlogen af en aan, de snor, de cetti’s zanger en de graszanger zaten te zingen en na lang wachten verscheen uiteindelijk een tweede purperkoet aan de rand van het riet. Kicken. Een soort waar je als kind tijdens het doorbladeren van je vogelboek, heel hard naar verlangt. De middag was op en top geslaagd, tijd om terug naar onze hacienda te rijden voor een verrukkelijk avondmaal.

Om de avond optimaal te benutten, schoven we tijdig aan tafel. Zo konden we nog een mooie avondexcursie inplannen. Nog maar net vertrokken en aangekomen in de kloof, beleefden we een van de spectaculairste hoogtepunten van de reis. Een dwergarend kletterde vlak naast de auto met zijn vers gevangen rotsduif naar beneden. De dwergarend bedwong de duif een tiental minuten vlakbij de auto. Super genieten voor iedereen en spetterende plaatjes op zijn minst. De avond kon niet meer stuk. Een oehoe met jongen sloten de schemer af. Op de terugweg zaten een rugstreeppad op de weg samen met een Iberische groene kikker en kroop een adderringslang rustig over. Deze gevulde dag eindigde perfect en we konden Extremadura voldaan achterlaten.

Kippenvelmoment en verstomming alom

De volgende dag stond in het teken van een verplaatsing naar Sierra de Culebra, waar we wolven moesten zien. Onderweg naar de picknickplaats zagen we onder andere drie aasgieren, tongorchissen spec. en een geel oranjetipje naast talrijke soorten die we al min of meer als ‘gewoon’ beschouwden.

Het picknickgebied van Villafafilla is altijd een voltreffer. Wat dacht je van de bruine-, blauwe- en grauwe kiekendief, tientallen kleine torenvalken, Iberische gele kwikstaart, rode- en zwarte wouw, meer dan dertig grote trappen en tientallen steltkluten en lachsterns. Een grote sissende slang onderweg zorgde even voor wat opwinding maar was veel te snel weg om de determinatie van hagedisslang af te ronden. Enkele Spaanse kleine tijmblauwtjes en bloemenblauwtjes waren een aangename afwisseling. Minder leuk om te zien was een zieke vos.

Aangekomen in Sierra de Culebra werden we hartelijk ontvangen door onze gastheer. Na een verzorgde maaltijd begeleidde hij ons in het gebied om kennis te maken met het habitat van de Iberische wolf. Uitgestrekte heides, edelherten, reeën en everzwijnen aan het foerageren en dennenbossen met pittoreske verlaten dorpjes. Heerlijk.

De volgende ochtend waren we vroeg op pad. Aangekomen op een van de beste uitkijkpunten voor Iberische wolf kon het scannen beginnen. De ochtend ontwaakte langzaam met overvliegende kruisbekken en een zingende bergfluiter. Een havik die vlakbij scheerde zorgde voor de nodige opwinding en bracht het totaal op vijfentwintig roofvogelsoorten.

Uit het niets zei onze lokale gids plots: “WOLF!” Bijna onmiddellijk had iedereen het dier in beeld. WAUW. Een topwaarneming van een Iberische wolf die van de zachte ochtendstralen genoot op de pas gemaaide grasvlakte voor ons. Meer dan tien minuten lang liet hij zich zalig bewonderen vooraleer te verdwijnen in het donkere bos. Mission accomplished. Nog even nagenieten. Terug aan de auto lieten een zwarte mees en een vuurgoudhaan zich mooi zien.

Op weg naar onze ochtendpauze in het nabijgelegen dorp stopten we nog even aan een leuke plek met broedende tapuiten. Bijna onmiddellijk zag een van de deelnemers de wolf terug staan. Ditmaal werkelijk vlakbij de weg. Hij keek ons verstijfd recht in de ogen aan, geeuwde en keerde op zijn stappen terug. Zes verbaasde blikken door het dolle heen liet hij verweesd achter. De koffie en het eitje met spek smaakten nog nooit zo goed. Enkele rotsmussen zagen dat het goed was.

De rest van de ochtend werd ingevuld met het zoeken naar de ortolaan. Verschillende zangposten werden gevonden en een enkeling liet zich goed zien. Ook de Spaanse pijpbloemvlinder, moerasparelmoers, de harlekijn en het groentje vervoegden de triplijst. Een welverdiende siesta na de lunch aan het meer zorgde voor verkoeling. Op de terugweg naar het hotel voor het avondmaal maakten we nog een klassieke stop aan de plek van de duinpiepers. Ook deze bleek dit jaar op post te zijn in zijn typische heide habitat met talrijke bremsoorten en gaspeldoornsoorten. Tijd voor een heerlijke paëlla à la Zamorra. De avond werd rustig afgesloten.

De tweede volle dag in Sierra de Culebra werd min of meer op dezelfde wijze ingedeeld. Extra waarnemingen waren een reuzenvleugeltjesbloem, koningspage ssp. feisthamelii, parelhagedis, draaihals kortstondig, mannetje cirlgors, verse sporen van wolf (zowel faeces als prints), een boomkikkerconcert met ook zichtwaarnemingen, de eerste Iberische tjiftjaffen, knoopkruidparelmoer, sterhyacinten, nachtegaal, heidekartelblad en wipneusadder. Een rijke en gevulde ervaring voor ons allemaal. Met een gerust gemoed konden we de volgende ochtend richting bruine beren rijden.

Dichter komen ze niet

Onderweg naar het noorden stopten we nogmaals in Villafafilla. Het meest spectaculair hier moet wel de groep van 38 vliegende grote trappen zijn geweest naast de tientallen kluten en steltkluten, verschillende nieuwe eendensoorten, kleine zilverreiger, zilverplevieren, groenpootruiters, tureluurs en grutto’s op trek.

Aangekomen in het noorden stond onze gastheer Victor ongeduldig te wachten. Een enthousiaste ‘beer van een kerel’ met mysterieus litteken over het gezicht. Het habitat van de bruine beren werd goedgekeurd en de eerste leuke waarnemingen van de bloeiende affodil, de mannetjesorchis en Apennijnse gemzen werden gemaakt.

De volgende ochtend waren we na een stevig ontbijt alweer vroeg op pad. We kozen voor minder garantie met betere waarnemingskansen. De boeiende rotsflora met talrijke steenbreken, varens, Lithodora fruticosa, een mannetje goudvink en enkele staartmezen van de ondersoort taiti (eerder ook al irbii) waren mooi meegenomen. Helaas bleven we voor beren tijdens de eerste ochtendsessie op onze honger zitten.

De dagexcursie met picknick werd gemaakt langs een heldere stroom, het habitat van Europese desman. Toch best wel bijzonder om hier rond te lopen en zeker de moeite waard om te doen. De slechtvalk, boomblauwtjes, Iberische smaragdhagedis, Iberische berghagedis, een dode Iberische bosspitsmuis, kaasjeskruiddikkopje, een mooie adderringslang en een rouwmantel tijdens de picknick waren het meest spectaculair.

Na een uitgebreide maaltijd trokken we terug de bergen in. Ditmaal kozen we voor zekerheid. Aangekomen op het uitkijkpunt bleken ook heel wat Spanjaarden hun geluk hier te beproeven. En met succes. Vrij snel na aankomst zagen we een glimp van een bruine beer diep in het bos. Kort daarop ontdekte een van de aanwezigen een bruine beer die goed in het zicht rustig zat te grazen op de bergflank. Een goed half uur gaf de beer het beste van zichzelf. De rode draad was binnen, iedereen super tevreden, dit was echt wel puur genieten.

De volgende dag stond Somiedo op het programma. Vooraleer die richting uit te trekken, stopten we nog even in de vallei van de beren. Een van de deelnemers dwong het geluk af en vond na hard zoeken een uit de kluiten gewassen adult mannetje bruine beer bovenop een rots. Ditmaal veel dichter dan de avond voordien. Iedereen stond te kicken en in het tumult vonden we een tweede beer in de buurt van het mannetje. Na enkele minuten werd duidelijk dat dit een vrouwtje moest zijn want het mannetje volgde haar overal naartoe. Een strategische keuze werd gemaakt waardoor iedereen de beren op minder dan honderd meter zalig heeft kunnen zien, open en bloot in de telescoop van SWAROVSKI. Een onvergetelijke waarneming die voor het leven in het geheugen staat gegrift.

In een heel ontspannen sfeer trokken we erop uit. Somiedo is een voltreffer met veel kleine en fijne stekjes. Een kloof en bergweide stonden werkelijk vol van de sublieme flora. Valeriaan, narcisjes, gele vlierorchis, heidesoorten, etc. De rode rotslijsters waren terug present net zoals de waterpiepers en de paapjes in zomerkleed, een aasgier kwam over gegleden en een grauwe klauwier zat op een muurtje. Alpenkraaien caprioolden, een gigantische groep Apennijnse gemzen zat te grazen op de bergflanken, vetblad, een mooie berm met reuzenorchis, vliegenorchis, spinnenorchis, poppenorchis en mannetjesorchis werd gevonden en een zuidelijke erebia en grote vos fladderden in de middagzon. Een topdagje ingekaderd in een schitterende setting van bergketens en bergflanken. De ideale afsluiter van het voorlaatste hoofdstuk van deze reis.

Uitbollen met een DROOMSOORT

De volgende ochtend werden we, na een korte uitkijksessie met everzwijnen, nog ingeleid in de ambachten van onze gastheer. Vakkundig werd ons een mooie demonstratie van artisanale houtbewerking getoond. Een welgekomen ontspanning voor elke deelnemer. Mooie souvenirs werden gekocht en de typische heidehoning van de streek werd ingeslagen. Tijd voor onze laatste stop.

Na een vlotte rit werden we ontvangen in het piekfijne hotel van Sepulveda. Dit pittoreske stadje, niet ver van Madrid, is de uitvalsbasis voor een tot de verbeelding sprekende verborgen vogelsoort: duponts leeuwerik. De zoektocht was geen makkelijke klus maar al snel begonnen enkele vogels hun melancholische zang voor ons op te voeren. Net na de fenomenale zonsondergang konden we een vogel lokaliseren. Ondertussen hadden we ook de kortteenleeuwerik, de kalanderleeuwerik, de kuifleeuwerik en de theklaleeuwerik gezien.

De volgende ochtend genoten we ontspannen van onze laatste schitterende natuurwaarnemingen van deze fenomenale trip. Een verkorte versie van de reis als het ware aan de prachtige kloof en fort van Hoces del Duracion. Een dichte grijze gors, aasgier, baardgrasmus, westelijke blonde tapuit, gele ophrys, spinnenorchis, orpheusgrasmus, Spaans bruin blauwtje, roodkopklauwier, duponts leeuwerik, kalanderleeuwerik, kortteenleeuwerik, grauwe gorzen en zwarte spreeuwen. Moe maar voldaan keerden we terug naar huis.