Reisverslag natuur- en vogelreis naar Madagaskar: het endemen paradijs

Madagaskar is één van de bestemmingen die we blindelings onder de knie hebben. Dankzij fantastische lokale contacten, garanderen we een secure logistieke organisatie. Doe daar een gids van STARLING bij en je weet dat je een topreis hebt. Lees hier het verslag van onze gids Lieven de Temmerman.

Aankomen in de hoofdstad Antanana… of hoe spreek je dat ook weer uit?

Zeg gewoon maar ‘Tana’, en daarmee is de eerste tongbreker van de baan: het Malagasy is een taal waarin je veel klinkers niet uitspreekt. Zo zeg je Ranomafan in plaats van Ranomafana en ‘tananarif’ in plaats van Antananarivo, of dus nog korter: Tana. De hoofstad is een vat vol contrasten: je vindt er sloppenwijken naast bucolische rijstvelden en een Frans geïnspireerd koloniaal centrum met zowel Afrikaanse als Aziatische invloeden: de oorspronkelijke inwoners kwamen uit het oosten, meer bepaald de Indonesische archipel. Zo is dus ook het Malagasy sterk verwant aan talen die voorkomen van Maleisië tot Polynesië…De dichtste taalverwant is een taal die op Borneo wordt gesproken!

Vrijwel onmiddellijk na aankomst in de hoofdstad was het tijd om de benen te strekken. Antananarivo ligt midden in de rijstvelden, en een wandeling op enkele tussendijkjes helpt alvast om de benen op te warmen, en de eerste vogels te bewonderen.

Wat dat opwarmen betreft: ondanks de hoogte (ca. 100m boven zeeniveau) overvalt je de hitte. ’s Nachts koelt het gelukkig goed af, en het kan er ook wel geregeld regenen, maar als de zon uit zit is het drukkend warm. Een wandeling door de rijstvelden brengt niet direct verkoeling, maar je maakt direct kennis met de eerste endemische vogelsoorten.

Een bezoek aan een ommuurd moerasgebied midden in de stad biedt kans op meerdere soorten watervogels, die hier ongestoord kunnen badderen. Voor sommige soorten is dit de enige plek op de reis om deze tegen te komen.

De oostelijke regenwouden: een vat vol biodiversiteit

De eerste halte op de route naar het zuiden is onmiddellijk een voltreffer qua verscheidenheid: er is geen plek op Madagaskar met meer soorten vogels dan Ranomafana. Maar het zou niet slim zijn om enkel te focussen op de vogellijst, want het wordt al snel duidelijk dat alle diergroepen hier uniek zijn: een grote variëteit aan kikkers, kameleons en zoogdieren passeert bijna vanzelf de revue. We zien hier op 1 dag meer amfibieën- en reptielensoorten, dan we op bepaalde dagen vogels zien! We rijden iedere dag het park in langs de Ranomafana rivier met indrukwekkende watervallen, omringd door indrukwekkende tropische hellingbossen. De activiteit blijft, dankzij het verkoelende effect van het regenwoud, goed aanhouden doorheen de dag, en wanneer het donker wordt, zijn de kameleons en muislemuren welkome fotografie onderwerpen.

De desolate graslanden en spectaculaire rotsen van Isalo

Eenmaal de oostelijke tropisch bosgordel achter ons gelaten, verandert het landschap langzaam. Eerst doorkruisen we de centrale hooglanden met overal dorpjes, velden en in de valleitjes ook nog rijstvelden. Deze maakt plaats voor een drogere omgeving met kale rotsen, en aan de voet hiervan enkele restanten droog bos. Dit is het leefgebied van de Ringstaartmaki. In een dorp dat het ecotoerisme heeft omarmt, worden we verwelkomd en direct meegenomen naar een troep Ringstaartmakis. Ze worden hier, samen met hun nog schaarse resterende habitat, goed beschermd. Men kan alleen maar hopen dat dit voorbeeld andere dorpen inspireert.

Tot Isalo strekken zich enorme graslanden uit. Dit is het leefgebied van Malagasy harriers en Afrikaanse velduilen, evenals de endemische Madagascar partridge. In en rond Isalo maken we in een uniek decor kennis met een spectaculaire waaier aan endemische planten en dieren.

Het verre wilde westen: droge bossen, nog drogere bossen en tropische zandstranden

Een voormiddagstop in Zombitse is de moeite meer dan waard: het is een van de laatste overblijvende droge bossen van enige omvang in het westen van Madagascar. Er zitten enkele endemen die vrijwel alleen in dit ene bos worden gezien! De voornaamste is Appert’s tetraka.

Het bos wordt nog een stuk droger, en neemt nog vreemdere vormen aan, in het uiterste zuidwesten van Madagascar. Het unieke spiny forest is opgebouwd uit de meest vreemdsoortig gevormde baobabs, stekelige planten en allerlei vreemde succulenten. Het is hier immers heel droog en vegetatie dient langdurige droogtes te overleven. Bepaalde vogelsoorten, zoals sickle-billed vanga, zijn net als scythebills in Zuid-Amerika, evolutionair perfect aangepast aan het zoeken naar voedsel (spinnen, wormen, insecten) in holten en dus ook in deze stekelige planten.

Via een aangename boottocht bereiken we Nosy Ve, een eilandje dat onderdeel is van een Nationaal park. Op het eiland broeden keerkringvogels, en pleisteren, in het najaar, krabplevieren. Het nabijgelegen strand op het vasteland is de enige plek op de reisroute waar we littoral rock-thrush zien, en waar de riem er even af mag, genietend van een cocktail aan het strand!

Om te eindigen: het land van de Indri en… de Fossa!

Andasibe-Mantadia is het regenwoud dat het dichtste bij Tana gelegen is, en traditioneel dan ook het drukst bezochte nationale park. Hier ligt de wieg van het ecotoerisme op Madagascar. Ondanks het toerisme kan je nog helemaal alleen ‘verdwalen’ in het bos. Maar dankzij de frequente bezoekers en de vele ogen, is dit de ideale plek om bvb. uilen en nachtzwaluwen eenvoudigweg overdag te zien: de lokale gidsen kennen hun gebied immers door en door!

Andasibe is ook zo ongeveer de enige plek ter wereld waar je gemakkelijk Indri kan zien. Indri overleeft niet in gevangenschap, dus als je deze wil zien, moet je echt naar Madagascar. Hun geluid vergeet je nooit!

De top predator van Madagascar vind je enkel met enige zekerheid in de westelijke bossen rondom Kirindy, te bereiken met een binnenlandse vlucht. Dan nog heb je best een 3-4 dagen nodig om de kansen hoog te houden. Het was dan ook een ongelofelijke buitenkans om een vrouwtje fossa te zien, aan het begin van de paartijd. De vrouwtjes lokken in de paartijd mannetjes, terwijl ze hoog in de bomen blijven zitten. Zoals vaak, maar zeker in Madagascar, is de vogel van de reis wellicht een zoogdier, maar zelfs dan is het moeilijk kiezen!